💥పతంజలి మహాముని రచించిన.. చరణశృంగరహిత నటరాజస్తోత్రం తాత్పర్యము.

 ⚜️🕉️🚩 ఓం జగద్గురవే నమః 🌹🙏

💥ఆ ఈ ఊ ౠ వంటి దీర్ఘాలు - చరణాలు,

ఏ ఓ ఐ ఔ - కొమ్ములు - ఇవి లేని స్తోత్రం ఇది.

చరణశృంగరహిత నటరాజ స్తోత్రం.

    ( కాలు కొమ్ములేని నటరాజ స్తోత్రం)

💥పతంజలి ఆదిశేషుని అవతారం.

ఆయన సర్ప రూపాన్ని నందీశ్వరుడు ఎందుకో ఒకసారి ఎగతాళి చేసాడట.

అప్పుడు పతంజలి నంది గర్వానికి ముఖ్యాలైన "శృంగములు" మరియు "చరణములు" వదలి ఈ స్తోత్రము చెప్పాడని కథనం.

నటరాజు తాండవం చేసేటప్పుడు పతంజలి, వ్యాఘ్రపాదుడు, నందికేశ్వరుడు, భృంగి అనే నలుగురు ప్రక్కల నిలిచి ఆ ఆనందనర్తనంచూచి హృదయం పొంగిపోతూ వుండగా ఆనందంతో తలమునుకలుగా ఉంటారట.

పతంజలి, వ్యాఘ్రపాదుడు అనేవారు మహర్షులు.

నర్తన సమయములో మాత్రమే ఉండేవారు.

నంది, భృంగి అనేవారు దేవాంశలు.

వీరిద్దరూ ఆరుగాలమూ ఈశ్వరుని అనువర్తించి ఉండేవారు.

💥పతంజలి నంది మొదలయిన వారితో అన్నాడట..

"నే నెట్లా ఉంటే మీకేం? మీ లోటు మీకు తెలియదు.

మీకు కన్నులు లేవు. చెవులు లేవు.

తాండవం చూసేటప్పుడేమో చెవులతో తాళగతులు వినలేరు. చెవులతో వినేటప్పుడేమో సరిగ చూడలేరు.

నాకు అలాకాక వీనులూ, కన్నులూ ఒకే ఇంద్రియం కావడంవల్ల "వీనుకంటి" అని పేరు పొందిన నేను వీనుకంటి తొడవుగా గల భగవంతుని-శివుని నర్తన నైపుణ్యమునూ తాళసరళినీ ఒకే ఒక అవయవంతో అనుభవిస్తాను.

అంత అదృష్టం మీకేదీ?"

"ఈశ్వరుడేదో నన్నిట్లా పుట్టించాడు.

నాకు కొమ్ములూ కాళ్ళూ ఉంటేనేం లేకుంటే నేం?

నాకే కాదు, నేను చేసిన స్తోత్రానికిగూడా లేవు"

శివనర్తనపు లయ, తాళగతుల ననుసరించి పతంజలి రచించిన స్తోత్రం...

"చరణశృంగరహిత నటరాజ స్తోత్రం"

"శంభునటనం" అనిన్నీ దానికి మరియొక పేరు.  

💥పతంజలికి ఒకసారి శివుని దర్శనానికి నంది అనుమతి ఇవ్వలేదు.

అప్పుడు పతంజలి ఆశువుగా నటరాజును ఉద్దేశించి ఈ శ్లోకాలు చెప్పాడనీ మరొక కథనం.

కాళ్లతో నడిచే కొమ్ములుండే జంతువు నంది.

కాలు, కొమ్ము లేకుండా ఉన్న శ్లోకాలు పతంజలివి.

ఈ 9 శ్లోకాలు లో 108 శివనామాలు కలిగిన అత్యద్భుత స్తోత్రం.

ఇప్పటికీ చిదంబరంలోని నటరాజ స్వామికి ఈ నామాలతోటి అర్చన జరుగుతుంది.

🍁🍁🍁🍁🍁

💥పతంజలి మహాముని రచించిన..

చరణశృంగరహిత నటరాజస్తోత్రం తాత్పర్యము. 

సదంచిత-ముదంచిత నికుంచిత పదం ఝలఝలం-చలిత మంజు కటకమ్ ।

పతంజలి దృగంజన-మనంజన-మచంచలపదం జనన భంజన కరమ్ ।

కదంబరుచిమంబరవసం పరమమంబుద కదంబ కవిడంబక గలం

చిదంబుధి మణిం బుధ హృదంబుజ రవిం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 1 ॥

💥తాత్పర్యము

సత్పురుషులచే పూజింపబడిన (సదంచిత)

దేవతల యొక్క ఆనందంతో కూడుకొన్న (ముదంచిత)

నృత్యంలో శివుని యొక్క వంచిన (నికుంచిత)

పాదముయొక్క మనోహరమైన కాలి అందెలు నృత్య భంగిమకు అనుగుణంగా అందంగా ధ్వని చేస్తున్నాయి.

పతంజలికి హృదయానికి జ్ఞాన దృష్టిని కలిగించే అంజనము అతడే. (పతంజలి కళ్లు తెరిపించినవాడు)

అనంజనము ( పరబ్రహ్మము.) అతడే.

అచంచలమైన స్థానము కలిగినవాడు అతడే.

జనన మరణ చక్ర నాశనకారి అతడే.

అతను కదంబ చెట్టు యొక్క సౌందర్యము కలిగి ఆకాశాన్ని వస్త్రముగా ధరించినవాడు.

ఆయన గొంతు వర్ష మేఘాల సమూహము వంటి నలుపును అనుకరిస్తుంటుంది.

అతను జ్ఞాన సముద్రంలో ఆభరణము.

అతను జ్ఞాన వంతుల హృదయకమలాలకు సూర్యుడు.

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

హరం త్రిపుర భంజన-మనంతకృతకంకణ-మఖండదయ-మంతరహితం

విరించిసురసంహతిపురంధర విచింతితపదం తరుణచంద్రమకుటమ్ ।

పరం పద విఖండితయమం భసిత మండితతనుం మదనవంచన పరం

చిరంతనమముం ప్రణవసంచితనిధిం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 2 ॥

💥తాత్పర్యము:

భక్తుల తాపత్రయాన్నీ కష్టాలనూ దుఃఖాలనూ పాపాలనూ ఈ మొదలయినవాని నన్నిటినీ మొదట హరించి, పిమ్మట వారికి భక్తి పెరిగిన తరువాత భక్తి పూర్ణములయిన వారి హృదయాలను అపహరించుకొని పోయే హరుడు, త్రిపురాసుర సంహారం చేసినవాడు అనగా మనయొక్క స్థూల,సూక్ష్మ , కారణ శరీరాలను నశింపచేసేవాడు,

అనంతుని కంకణంగా చేసుకొన్నవాడు అఖండమయిన దయ కలిగినవాడు,ఇంద్రుడు మొదలుగాగల సకలదేవతలచే చింతింపబడిన పదపద్మములు కలవాడు, బాలచంద్రుని జటా మకుటంలో ధరించిన తరుణేందు శేఖరుడు.

అన్నిటిని మించిన గొప్ప వస్తువయినవాడు, యముని కాలదన్నినవాడు ,బూడిదచే భూషితమయిన శరీరం కలవాడు, మన్మథుని పక్కన పెట్టడానికి మొగ్గు చూపేవాడు (మన్మథుని కంటె అందగాడని భావం)

ఎల్లప్పుడు ఉండువాడు ,నమస్కరించే వారిని కాచేనిధి-అయిన పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

అవంతమఖిలం జగదభంగ గుణతుంగమమతం ధృతవిధుం సురసరిత్-

తరంగ నికురుంబ ధృతి లంపట జటం శమనదంభసుహరం భవహరమ్ ।

శివం దశదిగంతర విజృంభితకరం కరలసన్మృగశిశుం పశుపతిం

హరం శశిధనంజయపతంగనయనం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 3 ॥

💥తాత్పర్యము:

ప్రపంచమంతా రక్షించే చిదంబరం అనే పవిత్ర స్థలంలో నివసించే గొప్ప నర్తకుడైన శివుడని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి.

అతని నివాసం ఎత్తైన స్థానం.

అతను అఖిలమందు వ్యాపించిన వాడు.

నాశనం చేయలేని మంచి లక్షణాలు కలవాడు.

అతని స్వభావాన్ని గ్రహించడం కష్టం.

అతను నుదిటిలో నెలవంక చంద్రుని పెట్టుకున్నాడు. విజృంభించే గంగ అనే దైవ నది యొక్క తరంగాలను పట్టుకోవటానికి అతని జుట్టు అత్యాశతో ఉంటుంది.(గంగను కొప్పులో నిలిపినవాడని భావం).

అతను యముని యొక్క అహంకారాన్ని తొలగించాడు.

మరియు ప్రాపంచిక జీవితపు బాధల నుండి మనలను విడిపించగల సామర్థ్యము కలవాడు.

అతడు జీవులకు ప్రభువు.

శుభాలను ప్రసాదించు దేవుడు.

అతని చేతిలో ఒక యువ జింక నృత్యం చేస్తోంది. మొత్తం పది దిక్కుల్లోను (1. తూర్పు, 2. పడమర, 3. ఉత్తరము, 4. దక్షిణము, 5. ఐశాని, 6. నైరృతి, 7. వాయవ్యము, 8. ఆగ్నేయము, 9. ఊర్ధ్వదిశ, 10. అధోదిశ ) తన చేతులను విస్తరింపచేసాడు.. లయకారుడు. చంద్రుడు, అగ్ని మరియు సూర్యుడిని తన కళ్ళుగా కలిగి ఉన్నవాడు.

అటువంటి ప్రపంచమంతా రక్షించే పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

అనంతనవరత్నవిలసత్కటకకింకిణిఝలం ఝలఝలం ఝలరవం

ముకుందవిధి హస్తగతమద్దల లయధ్వనిధిమిద్ధిమిత నర్తన పదమ్ ।

శకుంతరథ బర్హిరథ నందిముఖ భృంగిరిటిసంఘనికటం భయహరం

సనంద సనక ప్రముఖ వందిత పదం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 4 ॥

💥తాత్పర్యము:

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరంలో నివసించే గొప్ప నర్తకుడైన శివుని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి.

తొమ్మిది రకాల రత్నాలతో(1. వజ్రం, 2. వైదూ(డూ)ర్యం, 3. నీలం, 4. గోమేధికం, 5. పుష్యరాగం, 6. మరకతం (గరుడ పచ్చ), 7. మాణిక్యం, 8. ప్రవాళం (పగడం), 9. మౌక్తికం (ముత్యం). మెరుస్తున్న అతని కంకణాలకు జతచేయబడిన చిన్న గంటలు శివుని నాట్యంలో మధురమైన శబ్దం చేస్తున్నాయి.

బ్రహ్మయున్నూ, విష్ణువున్నూ మద్దెల వాయించగా ఈశ్వరుడు ఆ తళగతులనుబట్టి 'ధిమిద్ధిమి' అని నర్తనం చేస్తాడు.

నర్తన సమయంలో శివుని చుట్టూ విష్ణువు ఉన్నాడు. గరుడ రథం ఉన్నది. కృత్తికల కుమారుడయిన కార్తికేయుని యొక్క (కుమారస్వామి) నెమలి రథం ఉన్నది.

ప్రమథ గణములు నంది, దంతి, ముఖుడు, భృంగిరిటి మొదలైన వారు నర్తన సమయంలో శివుని చుట్టూ ఉన్నారు.

నటరాజు సనందనాదులచేత నమస్కరింపబడిన పాదాలు కలిగిన ఆ నటేశుడు 'ఆనందమే రూపెత్తిందా' అనేటటులు కుంచితపాదుడై నృత్యం చేస్తాడు.

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

అనంతమహసం త్రిదశవంద్య చరణం ముని హృదంతర వసంతమమలం

కబంధ వియదింద్వవని గంధవహ వహ్నిమఖ బంధురవిమంజు వపుషమ్ ।

అనంతవిభవం త్రిజగదంతర మణిం త్రినయనం త్రిపుర ఖండన పరం

సనంద ముని వందిత పదం సకరుణం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 5 ॥

💥తాత్పర్యము:

చిదంబరం అనే పవిత్ర స్థలంలో నివసిస్తున్న నటరాజయిన శివుడని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి. అతని మహిమ ప్రారంభం మరియు అంతులేనిది. అతని పాదాలను దేవతలు అందరూ పూజిస్తారు. శివుడు స్వచ్ఛమైనవాడు.

ఋషుల హృదయాలలో వసంతంలా సంతోషాన్ని కలిగిస్తూ నివసిస్తాడు. అతడు పంచభూతాలు, సూర్యచంద్రులును, యాగముచేయు యజమానుడు అను ఎనిమిది మూర్తులతో కూడిన మనోహరమైన శరీరము కలవాడు.

అతని సంపద అనంతం; మూడు కళ్ళు కలవాడు. అతను మూడు ప్రపంచాలకు ఆభరణం, త్రిపురాసురుల మూడు నగరాలను పగులగొట్టడానికి అతను మొగ్గు చూపుతుంటాడు బాధపడేవారిపై కరుణకలిగినవాడు. సనందుడు మొదలయిన మునులచే నమస్కారములు నటరాజయిన శివుడని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి.

అచింత్యమలివృంద రుచి బంధురగలం కురిత కుంద నికురుంబ ధవలం

ముకుంద సుర వృంద బల హంతృ కృత వందన లసంతమహికుండల ధరమ్ ।

అకంపమనుకంపిత రతిం సుజన మంగలనిధిం గజహరం పశుపతిం

ధనంజయ నుతం ప్రణత రంజనపరం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 6 ॥

💥తాత్పర్యము:

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరంలో నివసించే గొప్ప నర్తకుడయిన శివుని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి. అతను ఆలోచనలకు అందనివాడు. అతని నల్లని గొంతు తేనెటీగల రంగు పోలికతో ఆకర్షణీయంగా ఉంటుంది. అతని శరీరపు రంగు వికసించే కుంద పుష్పముల (మొల్లపూలు) సమూహంలా తెల్లగా ఉంటుంది.

విష్ణువు, దేవతలు మరియు బల హంతకుడైన ఇంద్రుడు నమస్కరించే మెరిసే రూపాన్ని అతడు ధరిస్తాడు. అతని చెవి ఆభరణం పాముతో చుట్టబడి ఉంటుంది. అతను భయం నుండి విముక్తిని ఇచ్చేవాడు. మన్మథుని భార్య రతిపై జాలిపడినవాడు. అతను మంచి వ్యక్తులకు శుభ విషయాల నిధి. గజాసురుని నాశనం చేసినవాడు. జీవులకు ప్రభువు, అర్జునుని చేత ప్రశంసలు పొందినవాడు. తనకు నమస్కరించే వ్యక్తులను ఆనందంగా ఉండటానికి ఇష్టపడే పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

పరం సురవరం పురహరం పశుపతిం జనిత దంతిముఖ షణ్ముఖమముం

మృడం కనక పింగల జటం సనక పంకజ రవిం సుమనసం హిమరుచిమ్ ।

అసంఘమనసం జలధి జన్మగరలం కవలయంత మతులం గుణనిధిం

సనంద వరదం శమితమిందు వదనం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 7 ॥

💥 తాత్పర్యము:

పవిత్ర స్థలం చిదంబరం లో నివసిస్తున్న గొప్ప నర్తకుడయిన శివుని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి.

అతను దేవతలలో అత్యుత్తముడు. ప్రపంచ ప్రయోజనం కోసం మూడు నగరాలను నాశనం చేసేవాడు. జీవుల ప్రభువు. అడ్డంకులను నివారించడానికి ఏనుగు తల గల గణేశుని మరియు దేవతా సైన్యం కోసం ఆరు ముఖాల కార్తికేయునికి జన్మనిచ్చినవాడు.

దయగల శివ దేవునికి బంగారం వంటి గోధుమ రంగు జుట్టు ఉంటుంది. అతను సనకఋషి రూపంలో ఉన్న తామరకు వికసింపచేసే సూర్యుడిలాంటివాడు. అందరియెడల దయ కలిగిన మనస్సు కలిగినవాడు. అతను తెల్లని మంచు మెరుపును బలహీనపరుస్తాడు. (తెల్లనివాడని భావం)

అతని మనస్సు పార్వతిదేవితో సహ దేనితోనూ జతచేయబడలేదు. ప్రపంచాన్ని దాని ప్రతికూల ప్రభావాల నుండి కాపాడటానికి అతను సముద్రం నుండి ఉత్పన్నమయ్యే విషాన్ని మింగివేసాడు. అతను గుణ నిధి. మరెవరితోనూ పోలికలేనివాడు.

అతను సనందుడను ఋషికి వరం ఇచ్చాడు. చంద్రుడిలా ఆనందకరమైన ముఖం కలిగి న పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

అజం క్షితిరథం భుజగపుంగవగుణం కనక శృంగి ధనుషం కరలసత్

కురంగ పృథు టంక పరశుం రుచిర కుంకుమ రుచిం డమరుకం చ దధతమ్ ।

ముకుంద విశిఖం నమదవంధ్య ఫలదం నిగమ వృంద తురగం నిరుపమం

స చండికమముం ఝటితి సంహృతపురం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 8 ॥

💥తాత్పర్యము:

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరంలో నివసించే గొప్ప నృత్యకారుడయిన శివుడని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి. అతను పుట్టుక లేనివాడు.. భూమి అతని రథం. గొప్ప పాము అయిన వాసుకి అతని విల్లు. బంగారు శిఖరమయిన మేరువు అతని విల్లు.

అతని చేతుల్లో జింక, పెద్ద కత్తి, గొడ్డలి ప్రకాశిస్తున్నాయి. అతను మనోహరమైన కుంకుమ రంగును కలిగి ఉన్నడమరుకమును (ఢక్కా)ను ధరిస్తాడు.

ముకుందుడయిన విష్ణువు స్వయంగా అతని బాణం. తనకు నమస్కరించేవారికి అతను కోరికను సమర్థవంతంగా తీరుస్తాడు. వేద గ్రంథాల సమూహం అతని గుర్రాలు (లేదా మనస్సు).

చండికతో (పార్వతితో) కలిసిన అతడు సాటిలేని దేవుడు. త్రిపురాసురుల నగరాలను త్వరగా అతను నాశనం చేశాడు.అట్టి

గొప్ప నృత్యకారుడయిన పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

అనంగపరిపంథినమజం క్షితి ధురంధరమలం కరుణయంతమఖిలం

జ్వలంతమనలం దధతమంతకరిపుం సతతమింద్ర సురవందితపదమ్ ।

ఉదంచదరవిందకుల బంధుశత బింబరుచి సంహతి సుగంధి వపుషం

పతంజలి నుతం ప్రణవ పంజర శుకం పర చిదంబర నటం హృది భజ ॥ 9 ॥

💥తాత్పర్యము:

పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో నివసించే గొప్ప నృత్యకారుడయిన శివుని హృదయపూర్వకంగా ఆశ్రయించండి. అతను పుట్టుక లేనివాడు. అతను మన్మథుని యొక్క శత్రువు. అతను భూమి యొక్క భారాన్ని భరిస్తాడు, అతను అందరి పట్లదయ కలిగినవాడు.

అంధకుడను రాక్షసుడిని చంపినవాడు. అగ్నిలా ప్రకాశించేవాడు. ఇంద్రుని నేతృత్వంలోని దేవుళ్ళు నిరంతరం ఆయన పాదాల వద్ద శరణు వేడుతున్నారు.

అతను వందలాది సూర్యుల సమూహం యొక్క మెరుపును పొందిన వాడు మరియు సువాసనగల శరీరాన్ని కలిగి ఉన్నాడు. పతంజలిచేత ప్రశంసపొందిన వాడు. మరియు ఓంకారము అనే అక్షరం యొక్క బోనులో ఉన్న చిలుక లాంటివాడు అయిన పవిత్ర స్థలమైన చిదంబరం లో ఉన్న గొప్ప నటకుడైన శివుని హృదయములో సేవించు.

ఇతి స్తవమముం భుజగపుంగవ కృతం ప్రతిదినం పఠతి యః కృతముఖః

సదః ప్రభుపద ద్వితయదర్శనపదం సులలితం చరణ శృంగ రహితమ్ ।

సరః ప్రభవ సంభవ హరిత్పతి హరిప్రముఖ దివ్యనుత శంకరపదం

స గచ్ఛతి పరం న తు జనుర్జలనిధిం పరమదుఃఖజనకం దురితదమ్ ॥ 10 ॥

💥తాత్పర్యము:

ఆదిశేషుని యొక్క అవతారమైన పతంజలి స్వరపరిచిన ప్రశంసల స్తవం ఇక్కడ ముగుస్తున్నది.. దాన్ని హృదయపూర్వకంగా నేర్చుకుని, పఠించేవాడు దేవుని సభలో స్థానాన్ని పొందుతాడు.

ఈ పతంజలి స్తవం మనోహరమైనది. దానిలోని పదాలు శివునియొక్క పాదాల దర్శనం కలిగిస్తాయి. ఇది కాళ్ళు, కొమ్ములులేని నటరాజ స్తోత్రం. అంటే ఆ ఈ ఊ ౠ వంటి దీర్ఘాలు - చరణాలు, ఏ ఓ ఐ ఔ - కొమ్ములు ఇవి లేని స్తోత్రం ఇది.

బ్రహ్మదేవుడు, దిక్పతులు మరియు విష్ణువు నేతృత్వంలోని దేవుళ్ళచే ప్రశంసించబడిన శంకర వర్ణన ఇందులో ఉంది. ఈ స్తవాన్ని పఠించేవాడు, త్వరగా అత్యున్నత లక్ష్యాన్ని చేరుకుంటాడు.

ఈ స్తవాన్ని పఠించేవాడు గొప్ప దుః ఖానికి మరియు పాపానికి కారణమయిన ప్రాపంచికపు ఉనికి అయిన జన్మ మహాసముద్రంలో ప్రవేశించడు. (మోక్షాన్ని పొందుతాడని భావం)

ఇతి శ్రీ పతంజలిముని ప్రణీతం చరణశృంగరహిత నటరాజ స్తోత్రం సంపూర్ణమ్ ॥

సేకరణ... "డా. తాడేపల్లి పతంజలి" గారు రచనలు నుండి. 💐🙏

⚜️🕉️⚜️🕉️⚜️🕉️⚜️🕉️⚜️